بررسی تطبیقی رمان‌های «آئورا» اثر کارلوس فوئنتس و«زنی پنهان میان واژه‌ها» اثر شهریار عبّاسی

چکیده

رئالیسم جادویی، محصول دوران مدرنیسم است که در پی آمیختگی رئالیسم و سوررئالیسم به وجود آمد. نظریه‌پردازی این مکتب همچون مکتب‌های ادبی دیگر، در غرب شکل گرفت و به رمان نویسی ایران وارد شد. کارلوس فوئنتس یکی از نویسندگان عرصه رئالیسم جادویی است که با حرکت در زمان گذشته، حال و آینده به طرزی بدیع و روانکاوانه، آرزو‌ها و خواسته‌‌های شخصیت‌‌هایش را به نمایش می‌گذارد. آئورا، داستان بلندی است که از طریق روایت دوم شخص، واقعیت‌های وجودی دو شخصیت اصلی را وصف می‌کند و نمایی از پیری و جوانی آن دو ارائه می‌دهد. شهریار عبّاسی نیز نویسنده رئالیست ایرانی است که اولین اثر رئالیسم جادویی خود را - زنی پنهان میان واژه‌‌ها-تحت تاثیر آئورا به نگارش درآورده و از روایت دوم شخص نیز استفاده کرده است. در این پژوهش بر اساس رویکردی تطبیقی، این دو اثر با یکدیگر مقایسه می‌شود و نحوه تآثیر «فوئنتس» بر «شهریار عبّاسی» بررسی و مشخص شده عبّاسی در کلیّت اثر خود از شخصیت زن جادویی بهره گرفته، امّا طرح داستانی خود را بر عناصری دیگر استوار کرده است. روایت دوم شخص نیز دارای جنبه‌‌های متفاوت از دوم شخص فوئنتس است.

کلید‌واژه‌‌ها: فوئنتس، آئورا، شهریار عبّاسی، زنی پنهان میان واژه‌‌ها، رئالیسم جادویی، روایت دوم‌شخص.

ویژگی های سبکی جلد اول روایات داراب هرمزد بر اساس نسخه خطی کتابخانه مجلس

نشریه علمی پژوهشی سبک شناسی و تحلیل متون نظم و نثر فارسی ش82 اسفند 1401

مریم غفاری جاهد

دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری

علی تسنیمی 

دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

زمینه و هدف :روایات زرتشتیان که حاوی مباحث فقهی و حقوقی دین زرتشت است، طی سال‌ها توسط راویان مختلف از هند و ایران گردآوری شده و در مجموعه ای به نام مجموعه روایات زرتشتیان یا روایات داراب هرمزد تدوین شده است. از این کتاب چند نسخه در کتابخانه‌های هند و ایران موجود است. در این پژوهش نسخه کتابخانه مجلس از جهت ویژگی‌های ساختاری، فکری و ادبی بررسی شده است.

روش ها : این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی با هدف شناخت ویژگی‌های کتاب و نحوه تأثیر خط و زبان اوستا و پهلوی و فارسی و عربی بر زبان و نگارش آن و همچنین محتوای روایات و سبک ادبی آن انجام گرفته است.

یافته ها : خط و زبان این کتاب اندکی متأثر از خط و زبان و سبک قرن دهم و کاربرد واژه های عربی و بیشتر متمایل به خط و زبان پهلوی و اوستایی و واژه های زرتشتی است. از جهت رسم الخط غلبه با پیوسته نویسی و از نظر واژه های کاربرد واژه‌های فارسی و زرتشتی قدیمی و زبان اوستایی غلبه دارد و در موارد بسیاری خط و زبان اوستا نیز مستقیماً در آن به کار رفته است. دستخط کتاب نیز در جاهای مختلف متفاوت شده و  در برخی صفحات نازیبا و بی نظم است که نشان دهنده کاتبان متعدد و افزودن مطالب در زمانهای مختلف است. محتوای کتاب نیز شامل مباحث اعتقادی دین زرتشتی است که از طریق پرسش و پاسخ و توجه به روایات راویان مختلف از کتب معتبر نقل شده است از نظر ادبی، سبک خاصی نمی توان برای این کتاب در نظر گرفت به دلیل این که روایات از منابع مختلف آورده شده است و مبنای زیباشناسی ندارد و ویژگی های آن شامل جابجایی های نحوی و حذف افعال و همچنین تکرار مکررات، اندکی تشبیه و تمثیل است . روایات منظوم نیز ویژگی شعری نداشته و از ساختار زیبا شناسی و بدیعی برخوردار نیست.

نتیجه گیری این کتاب به دلیل استفاده از روایت‌های مختلف از منابع متفاوت و نقل از راویان متعدد دارای خط و زبان متنوع است و نوشته یکدستی ندارد و  مهمترین ویژگی آن سبک فکری است که ابعاد بسیاری از موازین دین زرتشتی را با زبانهای مختلف بیان می کند.

کلید واژه‌‌ها: روایات داراب هرمزد، زرتشتی، رسم الخط، اوستا، پهلوی، فقه و حقوق، سبک ادبی و زبانی. 

چیستی و چرایی وجه شبه و کیفیت تعامل آن با طرفین تشبیه بر اساس آراء بروک-رز و گوتلی

                                    فصلنامه علمی پژوهشی بلاغت کاربردی و نقد ادبی سال4ش2پیاپی8-1398

چیستی و چرایی وجه شبه و کیفیت تعامل آن با طرفین تشبیه بر اساس آراء بروک-رز و گوتلی (مطالعۀ موردی : منظومه های ویس و رامین گرگانی و خسرو و شیرین نظامی) 

چکیده

وجه شبه از ارکان مهم در تشبیه است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. خیال انگیزی تشبیه و نوآوری در آن تا حدود زیادی به وجه شبه باز می گردد. خیالی و حقیقی بودن وجه شبه در ارتباط با طرفین تشبیه، همچنین تشبیهات کارکردی در نظریۀ بروک-رز مطرح شده و گوتلی نیز بر اساس رابطۀ وجه شبه با مشبه و مشبه به سه نوع رابطه ضروری، مورد انتظار و محتمل اشاره کرده است. در این پژوهش بر اساس این دو الگو، به بررسی تشبیهات ویس و رامین و خسرو و خسرو و شیرین پرداخته و این نتیجه حاصل شده که، در هر دو منظومه، تشبیهات تصویری بسامد بیشتری از تشبیهات کارکردی دارند و در خسرو شیرین نسبت وجه شبه کارکردی بیش از ویس و رامین است. وجه شبه در خسرو و شیرین به دلیل نزدیک شدن به سبک عراقی گرایش به معقول شدن دارد ولی در ویس و رامین بسامد محسوسات بیشتر است. نتیجه دیگر این تحقیق در رابطه با الگوی گوتلی است بیانگر بسامد وجه شبه ضروری نسبت به مشبه به و مورد انتظار در مشبه است. بر اساس این جدول بسامد خیال انگیزی در خسرو و شیرین بیشتر است.

کلیدواژه‌ها:وجه شبه، ویس و رامین، خسرو و شیرین، گوتلی، بروک-رز.