امر به معروف و نهی از منکر در اسلام از فروعات دین و جزو واجبات است. در تعالیم متصوفه، مرید به عنوان شخصی که پیرو بیچون و چرای گفتار و رفتار شیخ است، باید ملتزم به دستورات وی باشد و امر و نهیهای او را گردننهد. با توجه به اینکه نحوۀ رفتار و گفتار پیر و مراد در تربیت مرید اهمیت دارد، در این پژوهش به روش تحلیلی-توصیفی و آماری، افعال امر، نهی و نفی کتاب کشفالمحجوب هجویری مورد بررسی قرار گرفتهاست. برای اخذ نتیجۀ بهتر، در چهار اثر عرفانی دیگر: کیمیایسعادت، رسالۀ قشیریه، طبقاتالصوفیه و دیوانحافظ نیز برخی واژگان که مبیّن دیدگاه مثبت و منفی مؤلفان بوده بررسی و با کشفالمحجوب مقایسه گردیدهاست. دادههای پژوهش نشان میدهد، هجویری در این کتاب روش متعادلی را بهکار گرفته و در اغلب موارد از امر و نهی مستقیم پرهیز کردهاست، به طوری که شمار افعال امر و نهی در این کتاب بسیار اندک است و نسبت به سایر افعال بسامد چندانی ندارد. در مقایسه با سایر کتب نیز، همین ویژگی به مشاهده میشود و کشف المحجوب در برابر کیمیایسعادت، که کتابی مبتنی بر بایدها و نبایدهاست، کمتر به این مقوله پرداخته است.
کلید واژه ها: کشف المحجوب، افعال امر و نهی، افعال متقابل، مثبت اندیشی.
ادامه مطلب ...